Татарстанның яшь галимнәре халыкара төркем составында ясалма интеллект чишелешләрен аңлату ысулын эшләгәннәр
Халыкара тикшеренү төркеме ясалма интеллектның яңа ысулын куллануның куркынычсызрак булачагын исбатлаган. Тикшерүчеләрнең эш нәтиҗәләрен Сингапурда Табигый EMNLP телен эшкәртү буенча халыкара конференциядә Иннополис университетының магистратура студенты, «УМНИК» программасында җиңүче Данис Алукаев тәкъдим иткән.
Данис Алукаев 2020 елда «Нейрон челтәрләре ярдәмендә биомедицина сурәтләрендә патологияләрне ачыклау өчен болыт платформасы эшләү» проекты белән «УМНИК» программасында җиңүче булган.
Хәзерге тирәнтен укыту модельләре дөньяның барлык телләренә машина тәрҗемәсе белән шөгыльләнәләр, киносервислар һәм маркетплейслардан файдаланучыларга киңәшләр бирәләр, белем графаларын төзиләр, текст буенча сурәтләр тудыралар һәм медицина фотосурәтләре буенча авыруларны диагностикалыйлар. Әмма кешегә модельләрнең чишелешләрен аңлатуы авыр, бу исә ЯИ технологияләрен медицинаның мөһим өлкәләренә кертүне тоткарлый ала.
«Гадәттә машина ярдәмендә өйрәнү моделе кара тартма кебек кабул ителә: "кергәндә" без ниндидер мәгълүматка тап булабыз, "чыкканда" нәтиҗә алабыз. Ләкин практикада, ЯИ-сервислар ярдәмендә карар кабул итүче белгечләргә нәтиҗәнең ни өчен шулай килеп чыкканын аңлау мөһим. Заманча машина өйрәнү модельләренең күпчелеге – кара тартмалар, аларда модельнең тәртибен аңлату өчен механизмнар юк. Безнең фәнни эшебез һәм алынган нәтиҗәләр ясалма интеллектка нигезләнгән кораллар эчендә нәрсә булганын аңларга ярдәм итте, – сөйләде Данис Алукаев, Иннополис университеты студенты.
Россия, Дания һәм Бөекбритания тикшеренүчеләре төркеме әйтүенчә, машина өйрәнү модельләренең кабул ителгән карарларын аңлату ясалма интеллект белән эшләгәндә табибларның һәм башка белгечләрнең ышанычын арттырачак. Мәсәлән, рентгенолог ЯИ-сервис куйган үпкә пневмониясе диагнозын гына түгел, ә анализлана торган рентген фотосында үпкә тукымасының тыгызлану участокларының «матовое стекло» билгеләре ачыкланганга күрә карар чыгарылуын да күрәчәк.
Тирәнтен өйрәнү модельләре чишелешләренең аңлашылучанлыгын арттыру өчен бер алым юлын галимнәр концептуальләштерелгән модельне, яки Concept Bottleneck Models дип атыйлар. Бу алымда ясалма интеллект башта кешегә аңлаешлы абстракцияне тасвирлаучы концепцияләр җыелмасын фаразлый: зурлык, позиция, текстура, төс, форма. Аннары алынган концепцияләр җыелмасы нигезендә модель рентген фотосында орган патологиясе табылганмы, юкмы, шуларны фараз итә. Авторлар мондый фаразны максатчан дип атыйлар. Тикшерүчеләрнең төп идеясе тирәнтен өйрәнү моделенең максатчан фаразын аңлату өчен алдан ук әйтелгән концепцияләргә карау һәм алар нигезендә фаразның дөреслеге турында нәтиҗә ясау җитә.
«Мондый алым белән алдан концепцияләр җыелмасын сайларга кирәк. Ләкин сораулар туа: модельләрне нинди мәгълүматларга өйрәтергә һәм өйрәтү мисалларын ничек билгеләргә, чөнки билгеләү күп вакыт таләп итә һәм кеше тарафыннан кул белән эшләнә? Безнең коллектив үз экспериментлары өчен төрле органнарның 18, 620 рентген образын, табиб аннотацияләрен, патология билгеләрен һәм симптомнарын кулланды, без бу өлкәдә башка ЯИ тикшеренүләрен дә кулландык. Медицина мәгълүматларының үзенчәлеге шунда ки, аларда рентгенологларның күп кенә сурәтләре һәм текст тасвирламалары саклана. Без концепцияләр җыелмасы урынына текст тасвирламалары кулланыла торган алым уйлап таптык, бу безнең ысулны инде булганнардан принципиаль рәвештә аерып тора, – дип белдерде Илья Першин, Иннополис университетының медицинада ясалма интеллект лабораториясе җитәкчесе.
Илья Першин, Казан (Идел буе) федераль университеты студенты буларак , 2021 елда «Телекоммуникация системалары өлкәсендә катлаулы геометрия антенналарын югары җитештерүчәнлек белән модельләштерү өчен программалар комплексы эшләү» проекты белән «УМНИК»программасында җиңүче булган.
Тикшерүчеләр ачыклаганча, сурәт һәм текстны бергә кулланганда ясалма интеллект закончалыкларны яхшырак өйрәнә һәм яхшырак гомумиләштерә, шуңа күрә явыз ният белән ясалган һөҗүм вакытында модель тотрыклы калачак. Моннан тыш, авторлар тәкъдим иткән ысул өчен концепцияләрне кул белән билгеләү таләп ителми – алар өйрәнү вакытында модель тарафыннан автомат рәвештә аерып куела, бу оптималь концепцияләр җыелмасын булдырырга һәм кеше ресурсын катлаулы аннотацияләрне ясауга сарыф итмәскә мөмкинлек бирә.
Исегезгә төшерәбез, 2022 елда Татарстан Республикасының «Минем бизнес» үзәге базасында Инновацияләргә ярдәм фондының төбәк вәкиллеге ачылды. «Кече һәм урта эшкуарлык» илкүләм проекты кысаларында «Минем бизнес» үзәге «Студентлар стартабы» конкурсында җиңгән һәр конкрет проектны тормышка ашыру процессын Татарстан Республикасы предприятиеләре, югары уку йортлары, министрлыклары һәм ведомстволары белән алга таба технологик проектларны коммерцияләштерү өчен интеграцияли.